Ang IKATULONH SAKOP SA KONSIHO SA RONDA, (SB MEMBER) Anak sa kanhi Tenyente del Barrio sa Canduling, Ronda, Sugbo(Cebu); kun sa Magtiayong Cornelio Andan ug Fausta Tumarong. Natawo kini siya kaniadtong Hunyo 11, 1920. Gibunyagan siya sa Simbahan Katoliko ning Lungsod sa Ronda, sa ngalan nga: Bernabe Tumarong Andan. sukad kaniadtong bata pa siya, hangtud nga nasulat kining atong Basahon naila siya kun gisangpit sa dagnay/angga nga ABE. ron atong masinati iyang pagkatawo, atong basahon ang mga panid sa iyang kagahapon.
Nagtubo ang Batang Bernabe/Abe sa Barangay Canduling, sa kabus nga mga ginikanan. Nabatid siya sa pagugmad sa yuta ug sa pagpanagat. Bisan matawag nato nga siya si Bernabe/Abe pinangga sa iyang mga ginikanan kai lagi siya man ang kinamanghurang Anak sa Magtiayng Cornelio ug Fausta Andan; Apan wlay gipinig ang iyang mga ginikanan sa pag-agak sa matarong nga dalan sa kinabuhi. Niadtong mga adlaw sa Iya ni Bernabe/Abe nga pagtungha siya kanunay ang naguna sa iyang mga kasaring sa mga leksyon; hangtod nga siya si Bernabe/Abe ang migulang VALEDICTORIAN sa migraduwar sa Grade VII niadtong mga tuing 1933 kung 1934. Sa iyang pagpadaon sa pagtuon sa Sigundarya, natapos niya kini sa mga Tuig 1937. Sa iyang pagpadayon sa Koleheyo alang unta sa pagka-Magtutudlo, napakgang kini gumikan sa nagsaling-abut nga Ikdaduhang Gubat sa Kalibutan. Gawas pa, siya si Bernabe/Abe Andan natawang alang sa SUMMER CADRE TRAINING. Human sa Summer Cadre Training sa 1940; Gipatawag nga usab siya alang sa EXTENSION MILITARY TRAINY ug sa diha nga siya nakalampus, kung naka-Graduwar sa usa ka bansay-bansay sa pagka sundalo; Sa Tuing 1941, nahimo siyang usa sa USAFFE kun United States Arm Forces of the Far East. Diha siya madestino sa MP REGIMENT sa Dakbayan sa Sugbo. Ug unya miulbo ang IKA-2 Gubat sa Kalibutan. Desyembre 8, 1941, gibombahan sa mga Ayroplano Haponanon, ang Dakbayan sa Davao ug Dakbayan sa Baguio. Human mapukan ang Bataan ug Corregidor, kaniadtong Abril 9, 1942(The Fall of Bataan, April 9, 1942), mitakas ang Armadong Kusog sa mga Hapananon sa Dakbayan sa Sugbo. Walay nahimo ang taga MP Regiment sa Dakbayan sa Sugbo. Ang ilang nahimo mao ang kalit nga pagtakas sa mga Sundalong Haponanon, sa mao ra gayud ang pagpamauli sa tagsa-tagsa nilang ka mga dapit. Si M.P. Bernabe T. Andan, gibilin ang armas nga iyang gihuptan; mipauli sa sabakan sa Balangay sa Canduling, nga nagbaktas lamang. Sa lain nga pagkasulti mipauli siya sa sabakan sa Canduling nga dagway sa usa ka Sibilyan.
Kaniadtong Enero 16, 1943, naminyo siya kang Dga. Serapia Nemaria. Ginaingon nga ang Kaminyuon maoy usa sa labing malipayong adlaw sa mga Bag-ong Magtiayon; Apan alang sa Magtiayong Bernabe ug Serapia, dili hingpit ang ilang kalipay kay kaniadtong panahona nagsagul ang kakulba, kakuyaw ug kalisang gumikan sa kagubot sa Kalibutan ang Gubat. Niadto untang mga adlawa angay sa usa ka Bag-ong kasal; adto unta hingpta ug tagbawa ang kalipay sa mga inila ug matahum nga Lover's Lane og sa mga Bantug nga Couples Paradise sanagkalainlaing mga dapit sa bisan na lang dinhi sa atong Nasud, alang sa usa ka Luna De Miel kung Honeymoon. Apan dili kana kana mahimo niadtong mga adlawa; kay ang mga Hapones mao na ang nag-hari sa atong dapit. Ang mahimo sa bag-ong magtiayon mao na lamang ang pagpuyo sa hilit nga dapit kun pagpahilayo sa Lungsod agi ug pasidaan sa umaabot nga dakong kagubot sa atong Lungsod. Sa lain nga pagkasulti ang Honeymoon nila ni Bernabe -Serapia didto na lamang sa Bakwitanan, tiilan sa Bungtod sa Tawang kun sa pagutlan sa Barangay Butong ug Cansayahon. Apan bisan giunsa ni M.P. Bernabe T. Andan ang pagpahilit sa pagpoyu, ang mga Undercover kun mga Espiya(Spy) nga ato ra usab nga kadugo, apan nagpakihapon na lamang kanunayng nagsunod-sunod kun naniid sa iya ni M.P. Bernabe T. Andan, Gugma panahon sa Gubat(Love in Time of War), Nga sa mga takna sa kagabhion bisan tuod anna ang imong Asawa sa imong kiliran, apan dili nimo kalikayan ang kabalaka, kahasol ug kakuyaw sa nagsaling-abut nga mga panghitabo.
Human makalabay ang mga pipila ka mga adlaw sa ilang kaminyoon, agi sa paghatud ug pagtamud sa Pangulo sa Guirella, Captain Eutiquio Acebes, mi-report si M.P. Bernabe T. Andan sa 87th Infantry Cebu Area Command; nga mahimutang sa Bungtod sa Pusod-sawa, Barangay Malalay, Lungsod sa Ronda. Sa sayong mga adlaw sa Tuig 1945, gitawag na usab siya sa M.P. Regiment sa Dakbayan sa Sugbo alang sa usa ka Mission; Ang pagsudlay sa Kabukiran sa maong Dakbayan aron sa pag sikop kun pagdakop sa mga layas nga mga Sundalong Haponanon. Kay niining mga adlawa ang Syudad sa Tokyo, miampo na man sa Amerika, human kabombahi sa Atomic Bomb ang Dakbayan sa Nagasaki ug Heroshima sa Hapon(Japan). Mibalik na usab siya si M.P. Bernabe T. Andan sa kanhi niyang puwesto sa M.P. Regiment sa Dakbayan sa Sugbo. Sa Tuig 1946, human ikahatag ug madawat ang kagawasan sa Filipinas, gikan sa Amerika; Ang mga Military Police nga sakop sa U.S.A.F.F.E. gipangkuha kun gipapahawa(Discharge) sa Labawng Pangulo sa Armadong Kusog nga Amerkanhon, sa katarungan nga : Alang sa kasayon/kaharuhay sa Kagamhanan(Quote: For the convenience of the Gorvernement).
Tuig 1947, si Gng. Bernabe T. Andan, nga usa na ka Civilian mi Padayun sa pagtigbawas sa iyang pagtuon. Human niya matapus ang ETC. kun Elementary Teaching Course sa Cebu Normal School; Ug human siya makalabang sa pasulit sa Civil Service, nahimo siyang usa ka Magtutudlo sa mga Tunghaan sa atong Kagamhanan(Public School Teacher), nga Lungtad(Permanent EGT) sugod kaniadtong Tuig 1949. Gikan niadtong mga adlaw nga siya usa na ka Magtutudlo, Iyang gilapi-lapi(Double) ang kakugi. Kay samtang moadto siya sa Tulonghaan nianang sayo sa Buntag gikan na man siya sa Dagat nianang Kaadlawon ug samtang gikan sa Tulonghaan nianang Hapon, moadto man usab siya sa Dagat; Ug sa ya nga paghiuli buhata ang Lesson Plan nianang sayong kagabhion. Nahimo kni si Gng. Bernabe T. Andan sa tumang ka yano ug kasayon nga wala siya maka-pangawat bisan diyutay na lamang nga mga gutlo sa iyang pag-alagad isip usa ka Magtutudlo. Pinaagi sa pagbulhig sa buotan niyang asawa ug mapinanggaon nga Inahan, Gna. Serapia N. Andan, nabuhat ug nahimo ni Gng. Bernabe T. Andan ang paningkamot ug kakugi tungod ug alang sa kaugmaon sa ilang mga Anak. Wala siya mabawo ni mapakyas kay sa wala pa siya mopahulay sa pagka Magtutudlo(Retired) kaniadtong Agosto 31, 1983, pulos na nakatapus ang siyam(9) nila ka mga anak sa nagkalainlaing mga Silid:
In loving memory of our beloved grandfather who passed away last July 23, 2007
Nagtubo ang Batang Bernabe/Abe sa Barangay Canduling, sa kabus nga mga ginikanan. Nabatid siya sa pagugmad sa yuta ug sa pagpanagat. Bisan matawag nato nga siya si Bernabe/Abe pinangga sa iyang mga ginikanan kai lagi siya man ang kinamanghurang Anak sa Magtiayng Cornelio ug Fausta Andan; Apan wlay gipinig ang iyang mga ginikanan sa pag-agak sa matarong nga dalan sa kinabuhi. Niadtong mga adlaw sa Iya ni Bernabe/Abe nga pagtungha siya kanunay ang naguna sa iyang mga kasaring sa mga leksyon; hangtod nga siya si Bernabe/Abe ang migulang VALEDICTORIAN sa migraduwar sa Grade VII niadtong mga tuing 1933 kung 1934. Sa iyang pagpadaon sa pagtuon sa Sigundarya, natapos niya kini sa mga Tuig 1937. Sa iyang pagpadayon sa Koleheyo alang unta sa pagka-Magtutudlo, napakgang kini gumikan sa nagsaling-abut nga Ikdaduhang Gubat sa Kalibutan. Gawas pa, siya si Bernabe/Abe Andan natawang alang sa SUMMER CADRE TRAINING. Human sa Summer Cadre Training sa 1940; Gipatawag nga usab siya alang sa EXTENSION MILITARY TRAINY ug sa diha nga siya nakalampus, kung naka-Graduwar sa usa ka bansay-bansay sa pagka sundalo; Sa Tuing 1941, nahimo siyang usa sa USAFFE kun United States Arm Forces of the Far East. Diha siya madestino sa MP REGIMENT sa Dakbayan sa Sugbo. Ug unya miulbo ang IKA-2 Gubat sa Kalibutan. Desyembre 8, 1941, gibombahan sa mga Ayroplano Haponanon, ang Dakbayan sa Davao ug Dakbayan sa Baguio. Human mapukan ang Bataan ug Corregidor, kaniadtong Abril 9, 1942(The Fall of Bataan, April 9, 1942), mitakas ang Armadong Kusog sa mga Hapananon sa Dakbayan sa Sugbo. Walay nahimo ang taga MP Regiment sa Dakbayan sa Sugbo. Ang ilang nahimo mao ang kalit nga pagtakas sa mga Sundalong Haponanon, sa mao ra gayud ang pagpamauli sa tagsa-tagsa nilang ka mga dapit. Si M.P. Bernabe T. Andan, gibilin ang armas nga iyang gihuptan; mipauli sa sabakan sa Balangay sa Canduling, nga nagbaktas lamang. Sa lain nga pagkasulti mipauli siya sa sabakan sa Canduling nga dagway sa usa ka Sibilyan.
Kaniadtong Enero 16, 1943, naminyo siya kang Dga. Serapia Nemaria. Ginaingon nga ang Kaminyuon maoy usa sa labing malipayong adlaw sa mga Bag-ong Magtiayon; Apan alang sa Magtiayong Bernabe ug Serapia, dili hingpit ang ilang kalipay kay kaniadtong panahona nagsagul ang kakulba, kakuyaw ug kalisang gumikan sa kagubot sa Kalibutan ang Gubat. Niadto untang mga adlawa angay sa usa ka Bag-ong kasal; adto unta hingpta ug tagbawa ang kalipay sa mga inila ug matahum nga Lover's Lane og sa mga Bantug nga Couples Paradise sanagkalainlaing mga dapit sa bisan na lang dinhi sa atong Nasud, alang sa usa ka Luna De Miel kung Honeymoon. Apan dili kana kana mahimo niadtong mga adlawa; kay ang mga Hapones mao na ang nag-hari sa atong dapit. Ang mahimo sa bag-ong magtiayon mao na lamang ang pagpuyo sa hilit nga dapit kun pagpahilayo sa Lungsod agi ug pasidaan sa umaabot nga dakong kagubot sa atong Lungsod. Sa lain nga pagkasulti ang Honeymoon nila ni Bernabe -Serapia didto na lamang sa Bakwitanan, tiilan sa Bungtod sa Tawang kun sa pagutlan sa Barangay Butong ug Cansayahon. Apan bisan giunsa ni M.P. Bernabe T. Andan ang pagpahilit sa pagpoyu, ang mga Undercover kun mga Espiya(Spy) nga ato ra usab nga kadugo, apan nagpakihapon na lamang kanunayng nagsunod-sunod kun naniid sa iya ni M.P. Bernabe T. Andan, Gugma panahon sa Gubat(Love in Time of War), Nga sa mga takna sa kagabhion bisan tuod anna ang imong Asawa sa imong kiliran, apan dili nimo kalikayan ang kabalaka, kahasol ug kakuyaw sa nagsaling-abut nga mga panghitabo.
Human makalabay ang mga pipila ka mga adlaw sa ilang kaminyoon, agi sa paghatud ug pagtamud sa Pangulo sa Guirella, Captain Eutiquio Acebes, mi-report si M.P. Bernabe T. Andan sa 87th Infantry Cebu Area Command; nga mahimutang sa Bungtod sa Pusod-sawa, Barangay Malalay, Lungsod sa Ronda. Sa sayong mga adlaw sa Tuig 1945, gitawag na usab siya sa M.P. Regiment sa Dakbayan sa Sugbo alang sa usa ka Mission; Ang pagsudlay sa Kabukiran sa maong Dakbayan aron sa pag sikop kun pagdakop sa mga layas nga mga Sundalong Haponanon. Kay niining mga adlawa ang Syudad sa Tokyo, miampo na man sa Amerika, human kabombahi sa Atomic Bomb ang Dakbayan sa Nagasaki ug Heroshima sa Hapon(Japan). Mibalik na usab siya si M.P. Bernabe T. Andan sa kanhi niyang puwesto sa M.P. Regiment sa Dakbayan sa Sugbo. Sa Tuig 1946, human ikahatag ug madawat ang kagawasan sa Filipinas, gikan sa Amerika; Ang mga Military Police nga sakop sa U.S.A.F.F.E. gipangkuha kun gipapahawa(Discharge) sa Labawng Pangulo sa Armadong Kusog nga Amerkanhon, sa katarungan nga : Alang sa kasayon/kaharuhay sa Kagamhanan(Quote: For the convenience of the Gorvernement).
Tuig 1947, si Gng. Bernabe T. Andan, nga usa na ka Civilian mi Padayun sa pagtigbawas sa iyang pagtuon. Human niya matapus ang ETC. kun Elementary Teaching Course sa Cebu Normal School; Ug human siya makalabang sa pasulit sa Civil Service, nahimo siyang usa ka Magtutudlo sa mga Tunghaan sa atong Kagamhanan(Public School Teacher), nga Lungtad(Permanent EGT) sugod kaniadtong Tuig 1949. Gikan niadtong mga adlaw nga siya usa na ka Magtutudlo, Iyang gilapi-lapi(Double) ang kakugi. Kay samtang moadto siya sa Tulonghaan nianang sayo sa Buntag gikan na man siya sa Dagat nianang Kaadlawon ug samtang gikan sa Tulonghaan nianang Hapon, moadto man usab siya sa Dagat; Ug sa ya nga paghiuli buhata ang Lesson Plan nianang sayong kagabhion. Nahimo kni si Gng. Bernabe T. Andan sa tumang ka yano ug kasayon nga wala siya maka-pangawat bisan diyutay na lamang nga mga gutlo sa iyang pag-alagad isip usa ka Magtutudlo. Pinaagi sa pagbulhig sa buotan niyang asawa ug mapinanggaon nga Inahan, Gna. Serapia N. Andan, nabuhat ug nahimo ni Gng. Bernabe T. Andan ang paningkamot ug kakugi tungod ug alang sa kaugmaon sa ilang mga Anak. Wala siya mabawo ni mapakyas kay sa wala pa siya mopahulay sa pagka Magtutudlo(Retired) kaniadtong Agosto 31, 1983, pulos na nakatapus ang siyam(9) nila ka mga anak sa nagkalainlaing mga Silid:
- Dr. Virgilio N. Andan, South Western University, Cebu City
- Dominador N. Andan, BSC. University of San Jose Recoletos, Cebu City
- Angeles N. Andan, BSED. University of the Visayas, Cebu City
- Arturo N. Andan, Radio Operator, Cebu Technical School, Cebu City
- Patria N. Andan, BSEED. Cebu State College, Cebu CIty
- Emmanuel N. Andan, Mechanical Enginner, University of San Jose Recoletos, Cebu City
- Liliosa N. Andan, Registered Midwife, Cebu School of Midwifery, Cebu City
- Zenaida N. Andan, BS Nutrition, South Western University, Cebu City
- Roseller N. Andan, Doctor of Medicine, Legaspi Christian College of Medicine, Legaspi City
In loving memory of our beloved grandfather who passed away last July 23, 2007
